Hoe kan ik een kind helpen in crisis?

Crisis?!?

Op welbepaalde momenten stellen kinderen storend en uitdagend gedrag dat vrij acuut is en dat we niet kunnen negeren. Moeilijk hanteerbaar gedrag dat een grote impact heeft op de leerling zelf, op de klasgroep,  op de onderlinge relaties. Ook op deze momenten is het van belang om te zoeken naar de juiste afstemming en een antwoord te zoeken op de noden van de leerling (D’oosterlinck e.a., 2016) . Onderzoek wijst uit dat we hier niet altijd in slagen, zo blijkt 68% (van een groep van 600 leerkrachten) veelvuldig te reageren vanuit tegen agressie. Dit heeft als gevolg dat leerlingen leren dat volwassenen hun interventie uitsluiting, straf en tegen agressie inhoud (D’Oosterlinck & Broekaert, 2003). 

Het is van belang dat leerkrachten een breder repertoir ontwikkelen. Er is niet een manier van werken die dé oplossing geeft. Hieronder vind je een aantal kaders die helpend kunnen zijn. Ze kunnen ook complementair zijn. Ze hebben allemaal als opzet dat leerlingen systematisch ondersteund worden in het constructief leren omgaan met conflicten. 

Bij crisis horen interventies of interventiemodellen. We hebben een keuze gemaakt aan kaders die steeds gericht zijn op het bekomen van een kwaliteitsvolle omgeving. 

Zo’n omgeving voldoet aan de volgende eigenschappen (D’Oosterlinck e.a., 2018):

• Gedragen visie en cultuur gericht op waarden en normen
• Medewerkers ondersteunen in het ontwikkelen van kennis,  vaardigheden en competenties die gevraagd worden bij een specifieke methodiek/ interventie
• Duidelijke en voorspelbare procedures
• Systematisch gegevens verzamelen 
• Ondersteuning van en samenwerkingen tussen verschillende actoren (leerling, klasgenoten, leerkracht, ouders, ondersteuners,  hulpverleners, etc.)

Een tolerantievenster voor stress

In de volgende podast gaat Erik Debelie psychotherapeut in op kinderen die het emotioneel moeilijk hebben. Het zijn vaak kinderen die veel spanning en stress ervaren. Overprikkeld geraken als het ware. Erik geeft aan hoe het tolerantievenster voor stress een ondersteuning kan zijn. Niet allen voor de leerling maar ook voor jou als leerkracht. 

Opgelet aandacht voor trauma!

Er is meer en meer oog voor kinderen die een trauma hebben opgelopen. Deze kinderen zijn sneller geprikkeld,  gaan moeilijker om met veranderingen, hebben moeite met zelfregulatie, het herkennen en interpreteren van emoties en ervaren tekorten op sociaal emotionele vaardigheden. Maar ook hun werkgeheugen en concentratie heeft te lijden onder het trauma dat ze hebben opgelopen. Ze hebben vaak niet altijd ervaren dat volwassenen steunfiguren kunnen zijn. Het is van belang om hun noden te herkennen. Traumasensitieve scholen besteden hier op een systematisch wijze aandacht aan (lees meer). 

Kiezen voor herstel! 

In een traditionele, sanctionerende schoolcultuur ga je na welke regel overtreden is, wie het gedaan heeft en wat er met de dader moet gebeuren. Echter vaak hebben we niet gezien wie de dader of wie de oorzaak is van het conflict. De herstelgerichte benadering kiest resoluut voor een andere weg door te werken aan een positief, verbindend schoolklimaat met oog voor diversiteit en met respect voor elkaar (lees meer). 

Nood aan een Nieuwe Autoriteit    

Scholen zijn zich bewust van het verlies van autoriteit in het onderwijssysteem. Ze zitten soms met de handen in het haar. Hoe versterken we leerkrachten zodat ze sterk samen kunnen werken rond moeilijk hanteerbaar gedrag? Met andere woorden, hoe creëren we een nieuwe autoriteit, die haar sterkte niet haalt uit dreigementen, straffen, onbetwistbare gehoorzaamheid, afstand en angst- maar eerder door aanwezigheid, zelfcontrole en vastberaden volharding? (lees meer)

Een crisis: joepi, een kans om te leren!

Vaak gaat een crisis samen met onmacht zowel van de leerling als van de leerkracht. Hoe geraak je uit een crisis? Hoe leer je uit een crisis? LSCI (= life space crisis intervention) ziet een crisis als een leermoment. Het gaat niet enkel om brandjes blussen maar ook effectief iets te doen met de crisis. Een jongere gaat veelal niet zelf tot oplossingen komen. Als leerkracht ben jij mee onderdeel van het natuurlijk netwerk en dus mede verantwoordelijk om initiatief te nemen. Kinderen/jongeren hebben vaak irrationele opvattingen (vb.iedereen moet steeds evenveel krijgen) of denkfouten (vb. een leerling die een blik te snel als agressief of uitdagend ervaart). Dit wil men met LSCI doorbreken of veranderen (lees meer).

De connectie versterken

We hebben allemaal een band, een draad, die we hebben met de mensen om ons heen. Onze eerste draad ligt tussen ons en onze ouders. Met ouder worden ontwikkelt deze draad zich en soms gaat dat mis. Je kan als leerkracht soms voelen dat er iets niet klopt in de band die je hebt met een leerling. De draad van die leerling raakte ergens in de ontwikkeling beschadigd. Het meest zichtbare gevolg hiervan is moeilijk hanteerbaar gedrag. Het model van de draad biedt handvatten om met deze leerlingen aan de slag te gaan (lees meer).

Ik maak me ernstig zorgen over een leerling

Soms merk je als leerkracht dat het niet goed gaat met een leerling. Aan allerlei signalen merk je dat er over een wat langere periode iets niet mis is. Soms heb je een vermoeden, soms heb je een bevestiging van dat vermoeden en soms kan je helemaal de vinger niet op het probleem leggen. Het allerbelangrijkste is dat je jouw vermoeden niet voor jezelf houdt, want jouw handelen als leerkracht maakt echt het verschil voor leerlingen. Wat je precies doet hangt af van de situatie, wie jij bent als leerkracht, wat jouw relatie is met de leerling, enz. Je kan de leerling zelf aanspreken, of een collega in vertrouwen nemen. Zolang je dit doet met respect voor de leerling, en dus niet bijvoorbeeld achter diens rug naar de ouders stapt, kan je niets mis doen.

Er zijn enkele algemene diensten die jou verder kunnen helpen als je je zorgen maakt om een leerling:

• Het CLB verbonden aan jouw school, zij werken ook met individuele leerlingen.
• Het JAC, de jongerenafdeling van het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) dat de nodige ervaring heeft om jongeren te leiden naar de iets specifiekere eerstelijns hulpverlening
• De Over Kop huizen werden recent opgericht, dit zijn inloophuizen voor jongeren die het moeilijk hebben. Ze vinden er een veilige plek met een luisterend oor en professionele, hulp. Je kan een jongere hier ook naar doorverwijzen.