Dag collega,
Ik neem je even mee naar mijn LO les. Vorig trimester stond dans op het programma. Zoals ieder jaar zorg ik ervoor dat mijn muziek en de hiphop pasjes sterk aansluiten bij de interesse van mijn leerlingen. Ze kijken er dan ook naar uit en ik ook. Ik deel hun passie voor dans. Ik hoef niet te trekken en te sleuren zoals tijdens de looptest. Maar wat ik dit jaar mee maakte, sloeg alle verbeelding. Ik start de les met een korte instructie, zet de muziek op en ga vooraan staan. Ik hoor gelach achter mij. Ik herken Evelien haar stem en berisp haar. Plots loopt zij naar de kleedkamer. Wanneer zij terug komt trekt ze de draden los van mijn computer en plugt haar eigen smartphone in. Volumeknop op maximaal. Ik stond perplex en wist niet meer hoe te reageren. Ik stond daar te kijken naar een bende wilde losgeslagen pubers. Ik kon niets anders bedenken om haar smartphone af te nemen en haar buiten te sturen. Met veel verzet, geroep en getier- lukt het. Nu is ze geschorst en mag ze twee weken niet naar de les komen. Ik kan dit gedrag toch niet tolereren? Hoe moet ik hier mee om gaan?
Herken je de onmacht? En hoe geraak je uit deze situatie? Hoe moet Evelien terugkeren en hoe moet jij Evelien terug ontvangen in de klas? Wie kennis heeft van LSCI (= life space crisis intervention) zou nog net niet juichen want in deze situatie liggen kansen om te leren. LSCI is meester in het OMdenken, een crisis wordt gezien als een leermoment. Het gaat niet enkel om brandjes blussen maar ook effectief iets te doen met de crisis. Een jongere gaat veelal niet zelf tot oplossingen komen. Als leerkracht ben jij mee onderdeel van het natuurlijk netwerk en dus mede verantwoordelijk om initiatief te nemen. Kinderen/jongeren hebben vaak irrationele opvattingen (vb.iedereen moet steeds evenveel krijgen) of denkfouten (vb. een leerling die een blik te snel als agressief of uitdagend ervaart). Dit wil men met LSCI doorbreken of veranderen.
LSCI gaat in tegen het stoornisdenken. Het legt niet de fout bij de leerling. LSCI wil de leerling begrijpen en wil door een interventie de leerling helpen om verantwoordelijkheid op te nemen. Hierdoor staat de stem en de beleving van de jongeren centraal. Constructief leren omgaan met conflicten daar haalt elke leerling voordeel uit.
Wat is LSCI?
LSCI (= life space crisis intervention) is een verbale strategie die de mogelijkheid schept om hulp te bieden aan leerling in crisis. Een jongere gaat in crisis wanneer zijn noden botsen met die van de omgeving. De jongere heeft na een crisismoment tijd nodig om te ontladen. Daarna gaat de leerkracht, opvoeder, zorgcoördinator etc. met de leerling in gesprek over zijn/ haar beleving. Op die manier krijg jij als leerkracht inzicht in de situatie en kan je deze inzichten delen en samen een oplossing zoeken. De rol van de volwassenen is deze van bemiddelaar tussen de stress van de jongeren en de reacties van de jongeren.
Dit lijkt simpel, een gesprek aangaan zodat de jongere zijn inzicht, motivatie en vertrouwen kan versterkt worden. Op die manier kan gedragsverandering bekomen worden. Om LSCI toe te passen heb je training nodig. Toch geven we de waardevolle principes en de werking van LSCI mee omdat ze een aantal tools bevatten die jou als leerkracht reeds kunnen ondersteunen.
De waardevolle principes
Perceptie
Draait deze persoon met haar been naar rechts of links? Het is maar hoe je het bekijkt. Zo is het ook in het dagelijkse leven. Je perceptie wordt gestuurd door je waarnemingen, gedachten en gevoelens. Als we de situatie met een andere bril leren zien dan ontstaat de mogelijkheid om tot andere oplossingen te komen.
We kunnen naar de situatie van de LO les kijken, als leerlingen die geen respect hebben voor hun leerkracht. We kunnen ook zien dat Evelien de schuld krijgt van het praten en hierdoor denkt zij ‘ik heb het altijd gedaan’. Dit gaat samen met het gevoel dat ze er niet toe doet.
Conflictcyclus
De jongere, Evelien zit verstrikt in de conflictcyclus. Een gebeurtenis veroorzaakt stress bij de leerling. Dat geeft op zijn beurt aanleiding tot gevoelens (woede, angst, verdriet…). Daarop volgt gedrag (meestal als negatief ervaren) van het kind/jongere wat vervolgens reacties (meestal negatief) van andere uitlokt. En die kunnen opnieuw een bron van stress zijn. Het is belangrijk om bij iedere pijl uit de cyclus te proberen stappen.
De situatie produceert stress voor Evelien - het gevoel van uitgesloten te worden en niet te voldoen aan de verwachtingen. Het is een klein incident maar het escaleert. Gevoelens sturen het gedrag. Het gevoel van geviseerd te zijn en het altijd gedaan te hebben. Het weglopen en de eigen smartphone insteken is een defensief manoeuvres om het hoofd te bieden aan de stress die Evelien ervaart. Het defensieve gedrag van een jongere lokt reactie uit. De andere leerlingen gedragen zich uitbundig. Het gedrag van Evelien lokt tegengedrag uit van de leerkracht, stuurt haar de deur uit. Dit lokt opnieuw stress uit, wat maakt dat de cyclus niet doorbroken wordt. Bestraffen wordt sterk overschat en leidt zelden tot zinvolle resultaten en tot verandering. Evelien zal niet tot inzicht komen en zal zich ook niet gesteund voelen. Het gaat erom om de conflictcyclus te leren begrijpen. Maar ook je eigen tegenreactie leren begrijpen om een crisis niet te laten escaleren.
De sleutel voor het doorbreken van de cyclus ligt in het begrijpen van de dynamiek ervan. Daarvoor is er dus veel zelfcontrole van de leerkracht nodig.
Het gevoel van angst komt voort uit eerder pijnlijke ervaringen (bijvoorbeeld in het nieuw samengesteld gezin vindt ze haar plaats niet) of dagelijkse frustraties (bijvoorbeeld op school heeft ze altijd gedaan). Evelien wil deze gevoelens niet opnieuw beleven en dat is een belangrijke motivatie om negatief gedrag te stellen. Dit leren zien is van belang.
Luisteren
Er reeds zijn voor leerlingen is een grote steun voor hen. Je bekomt reeds heel veel als jij je vaardigheid inzet om effectief te luisteren. Als de leerkracht de reden voor de crisis kan zien ontstaat er een grotere empathie en steun ten aanzien van Evelien. Luisteren houdt drie grote vaardigheden in.
- Aandacht geven: Dit betekent volledige aandacht geven en omgaan met je eigen tegen agressie.We hebben de neiging om zelf ook boos te reageren. Het is van belang om je hiervan bewust van te zijn en zo rustig mogelijk te zijn.
- Respons geven: De dialoog gaande houden, stress reduceren, niet oordelen, vertrouwen opbouwen, congruentie nastreven tussen het non-verbale en het verbale, bevestigen, controleren of je de jongeren begrijpt, parafraseren, stilte laten vallen, een sfeer van samenwerking en probleemoplossing creëren
- Decoderen: lezen wat de jongeren zegt, tussen de lijnen kunnen lezen, luisteren naar wat niet gezegd wordt, gevoelens en gedrag verbinden (dan is het kind minder geneigd om dit gevoel in destructief gedrag te uiten), betekenis toevoegen, de jongeren tot inzicht brengen
Het is dus van belang om een reflectie op je eigen handelen te hanteren zodat je deze complexe vaardigheid van luisteren kan uitbouwen: wat heb ik goed gedaan? Wat zou anders kunnen?
Een LSCI-gesprek: Wat kan ik er uit leren?
Een LSCI-gesprek bestaat uit 6 fasen en kan in verschillende situaties worden toegepast. We willen benadrukken dat er training nodig is om LSCI toe te passen. De fasen 1 en 2 zijn heel waardevol voor jou als leerkracht. We geven een overzicht van de fases en de aandachtspunten waar jij reeds op kan inzetten. Met deze aandachtspunten kan jij reeds morgen rekening houden.