Als leerkracht
- Blijf doelgericht en nieuwsgierig op zoek gaan naar mogelijkheden om alle leerlingen in je klas tot leren te brengen, hoe divers ze ook zijn. Ga met een onderzoekende houding van reflectie naar actie en weer terug… Probeer doelgericht acties uit. Je competenties versterken vraagt meer dan methodisch werken, werkvormen of leermaterialen ontwikkelen…
- Ga in dialoog met collega’s over reële klaspraktijken om te waarderen wat goed loopt en je kijk op diversiteit en inclusie verder aan te scherpen. Stretch je kijk verder, want die beïnvloedt je handelen. Breng je praktijk bijvoorbeeld in beeld en benut werkvormen zoals e-PIC en beeldcoaching. Koppel daarbij theoretische inzichten aan je klaspraktijk (bijvoorbeeld: hoe zie je dat een leerkracht inzet op autonomie, betrokkenheid en competentiegevoel van iedere leerling, vanuit de zelfdeterminatietheorie). Bespreek samen hoe je acties het verschil maken voor alle leerlingen en stuur ze waar nodig bij om de brede waaier aan verschillen te benutten.
- Breng de materialen en werkvormen van Potential gericht binnen in je team, je werk- of vakgroep, in collegiaal overleg met collega’s… Zo neem je je professionele ontwikkeling samen in handen. Benut het kenniscentrum van Potential als hulpbron om samen gerichte en onderbouwde kennis in fucntie van je eigen doelen te ontwikkelen. Benut de richtvragen in de werkvormen om feedback te vragen en te geven en om elkaar te inspireren. Maak je eigen leerproces op vlak van inclusie, diversiteit en samenwerking zichtbaar, bijvoorbeeld door je reflecties vast te houden in de groeibundel van Potential.
- Ga in gesprek met leerlingen, ouders en andere partners. Vraag hun feedback en ideeën over inclusief werken. Vraag ook gericht ondersteuning aan je directie, interne en externe begeleiders en ondersteuners in je school. Bekijk met de ‘GPS voor inclusie’ welke vorm van ondersteuning je in functie van jouw leervraag of doel kan vragen en bedenk ook wie in je sociaal netwerk dat kan doen. Tracht je ondersteuningsbehoeften helder aan hen te verwoorden. Spreek je directie, een schoolinterne en/of een externe begeleider aan om een lerende gemeenschap in je school te organiseren waar je samen kunt leren en uitwisselen over hoe je omgaat met diversiteit en inclusie in je praktijk.
Als directie, zorgcoördinator, leerlingenbegeleider, beleidsondersteuner, graadcoördinator, mentor, …
- Maak systematisch tijd (priori-tijd) en ruimte om diversiteit te waarderen en benutten en verbindend samen te werken met diverse partners in en rondom de school. Benut de materialen van Potential en de kennis over HGW, zorgcontinuüm, binnenklasdifferentiatie, UDL, redelijke aanpassingen,… op het kenniscentrum om die visie en cultuur te versterken. Vertrek van waar jullie vanuit deze kaders al op inzetten en wat jullie nog meer zouden kunnen doen.
- Geef personeelsvergaderingen en pedagogische studiedagen zo vorm dat je kennis, ervaringen en praktijken uitwisselt en samenwerkt aan een inclusieve visie en cultuur
- Vraag een kernteam/werkgroep/vakgroep… om samen inclusiegerichte acties uit te werken en stimuleer hen om een activerende motor te zijn in de voorbereiding van die personeelsvergaderingen of pedagogische studiedagen
- Bed het werken aan inclusieve competenties in in professionaliseringsplannen, schoolwerkplanning en je proces van kwaliteitszorg. Zo overtuig je ook de vernieuwde inspectie van een krachtig zorg- en professionaliseringsbeleid.
- Stimuleer leerkrachten om samen na te denken over wat ze willen leren en veranderen en zo te groeien als professionele leergemeenschap. Gedeeld leiderschap vraagt gedeeld eigenaarschap over professionele ontwikkeling. Help collega’s hun eigen leervragen en doelen scherp stellen, de cyclus van actieonderzoek te doorlopen en stimuleer hen om diverse partners in jullie sociaal netwerk gericht te betrekken en acties te ondernemen om dat doel te bereiken
- Het beroep van leerkracht, zorgcoördinator, directeur… vraagt veel en is intens. Werk daarom actiegericht en oplossingsgericht aan concrete en kleine, gediffententieerde doelen en acties. Ga actief op zoek naar antwoorden op de ondersteuningsbehoeften in je team bij ondersteuners en begeleiders, je onderwijskoepel, vakbonden, inspectie, de overheid,…
- Zet feedback- en andere coachende vaardigheden voluit in. Neem hierbij zelf een coachende rol op, of vraag een teamlid en/of externe begeleider om dat te doen. Benut de werkvormen en richtvragen van Potential om een open feedbackcultuur te creëren waarin leerkrachten waardering én kritische feedback kunnen vragen en geven aan elkaar en aan andere partners. Wees transparant over hoe je collega’s wil begeleiden en coachen in hun inclusieve competentiegroei, zodat ze die insteek niet verwarren met advies, instructies of verwachtingen vanuit een leidinggevende of organiserende rol
Als pedagogisch begeleider, CLB-medewerker, ondersteuner, coach,…
- Neem je rol in de competentieontwikkeling van leerkrachten en de versterking van kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen voluit verder op. Benut het professionaliseringstraject van Potential om een gezamenlijk leer- en denkproces op gang te brengen tussen leerkrachten, in kernteams, professionele leergemeenschappen, communities of practice, lerende netwerken of andere vormen van samenwerkend leren.
- Blijf leerkrachten, directies, zorgcoördinatoren, leerlingbegeleiders… ondersteunen in het waarderen van diversiteit en het verbindend samenwerken met collega’s en andere partners. Blijf ook specifieke aandacht vragen voor de vaak gemiste stem van leerlingen en ouders in het inclusieverhaal. en stimuleer scholen om hun betrokkenheid te verhogen.
- Inclusie is vaak een gepolariseerd thema. Geef daarom onderbouwde informatie en ondersteun genuanceerde communicatie.
- Help Potential mee bekendmaken door de materialen samen met leerkrachten en scholen doelgericht te verkennen vanuit hun eigen leervragen. Benut de hulpbronnen, werkvormen en richtvragen om samen met hen te werken aan hun inclusieve visie, beleid en praktijk. Kom los van de rol als adviseur van oplossingen en coach leerkrachten, zodat ze hun kennis en opvattingen samen aanscherpen om een inclusieve leeromgeving te creëren.
Als lerarenopleider, nascholer, stagebegeleider,…
- Blijf krachtig inzetten op de basiscompetenties van de leraar. Benut de competenties voor inclusie en de werkvormen van Potential om de pedagogische en didactische competenties van leerkrachten te verdiepen. Help hen hun rol als onderzoeker en partner van ouders en andere professionals aan te scherpen.
- Stimuleer student-leerkrachten om met jou en elkaar en in de praktijk/stage met collega’s in dialoog te gaan over reële klaspraktijken. Laat hen die gericht observeren en/of filmen. Stimuleer samenwerkend leren en kennisontwikkeling ook via gezamenlijk actieonderzoek vanuit eigen leervragen en doelen. Benut het kenniscentrum daarbij als hulpbron met diverse ingangen.
- Neem een coachende rol op als docent en/of nascholer door (student-)leerkrachten uit te dagen in hun inclusieve kijk en te inspireren met reële voorbeelden van hoe inclusie in de praktijk effectief kan werken. Ondersteun (student-) leerkrachten in het waarderen van diversiteit en het verbindend samenwerken met collega’s en andere partners. Ga in gesprek over je professionele kijk op diversiteit en inclusie met je studenten en collega’s. Maak waar nodig ook ruimte voor gevoelens van onmacht, angst, onzekerheid, weerstand… over inclusie zodat polarisatie over dit thema geen kans krijgt. Geef onderbouwde informatie en ondersteun genuanceerde communicatie.
Als medewerker bij de overheid, policiticus,…
- Geef scholen voldoende personele en materiële ruimte en ondersteuning om inclusieve leeromgevingen te creëren die kwaliteitsvol onderwijs mogelijk maken voor alle leerlingen, ongeacht hun beperking, etniciteit, sociale afkomst, taal, gender, religie…
- Geef schoolinterne en -externe begeleiders (zorgcoördinatoren, leerlingbegeleiders, pedagogische begeleiders, CLB’ers, ondersteuners) voldoende slagkracht om samen met leerkrachten concrete acties te realiseren om inclusie op de klasvloer waar te maken en om leerlingen en ouders daar participatief bij te betrekken.
- Monitor via het referentiekader onderwijskwaliteit en de inspectie van zowel scholen als begeleidingsdiensten en CLB’s hoe onze samenleving een kwaliteitsvol inclusief onderwijs kan waarborgen. Vraag de inspectie om te bewaken dat scholen inzetten op professionalisering gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en dat ze die breder invullen dan pedagogische studiedagen of externe vorming alleen.
- Zie de competenties voor inclusie als richtsnoer om de lerarenopleidingen verder te versterken. Ondersteun kwaliteitsvolle opleidingen voor schoolleiders, leerlingenbegeleiders, zorgcoördinatoren en ondersteuners die leerkrachten in deze competentiegroei kunnen coachen en ondersteunen.
- Voorzie voldoende incentives voor scholen om zich samen te professionaliseren in het waarderen en benutten van diversiteit en in verbindend samenwerken gericht op inclusie. Voorzie regelgeving, middelen en een duidelijk plan om waar te maken wat Vlaanderen en België samen met vele andere landen onderschreven in verdragen voor mensenrechten, kinderrechten en rechten van personen met een beperking.