In de brede basiszorg zorg je ervoor dat alle leerlingen zich volgens hun mogelijkheden en talenten kunnen ontplooien en stimuleer je ieders ontwikkeling. Daarbij benut je de diversiteit in je klas als meerwaarde voor een krachtig leerproces. Je tracht tegemoet te komen aan de onderwijs- en opvoedingsbehoeften van je leerlingen en de leerdoelen te bereiken. Daarmee sluit je ook aan bij het idee van universeel ontwerp.
In de brede basiszorg sta je er niet alleen voor. Je kan een beroep doen op je team en collega’s om je te ondersteunen of coachen met tips, materialen, feedback,.. Het CLB kan je ondersteunen bij de uitbouw van je zorgbeleid, de opvang van je leerlingen en het signaleren van moeilijkheden.
Het M-decreet (2014) omschrijft brede basiszorg als ‘een fase waarin de school vanuit een visie op zorg de ontwikkeling van alle leerlingen stimuleert en problemen tracht te voorkomen door
- een krachtige leeromgeving te bieden,
- de leerlingen systematisch op te volgen en
- actief te werken aan het verminderen van risicofactoren en het versterken van beschermende factoren.
Krachtige leeromgeving
Brede basiszorg begint bij goed onderwijs in de klas. Dat voorkomt dat elke leerling een eigen set aanpassingen nodig heeft. Als leerkracht laat je de leefwereld van de leerlingen op die van de school aansluiten. Je maakt het verschil door alle leerlingen de kans te geven om voluit aan het leerproces en de interacties deel te nemen. Krachtige leeromgevingen bieden sterk uitdagende leersituaties aan. Ze kenmerken zich door een positief, veilig en rijk leerklimaat, betekenisvol leren, rijke ondersteuning en interactie (Verhelst M. e.a., 2004; Valcke, 2016).
Leerlingen systematisch opvolgen
Je leerlingen volg je op door observaties en opdrachten of toetsen. Naast summatieve evaluatie, waarbij je beoordeelt of een leerling de leerdoelen bereikt heeft, doe je ook aan formatieve evaluatie, waarbij je het leerproces van de leerling opvolgt en bijstuurt (Coppieters, 2019). Daarbij heb je oog voor het unieke van iedere leerling. Je evalueert dus wat een leerling op een bepaald moment weet of kan, maar ook welk proces hij doorgemaakt heeft (Struyven e. a., 2015).
Systematisch opvolgen betekent ook dat je systematisch stimulerende maatregelen voor je leerlingen treft om hun leerproces zo goed mogelijk te laten verlopen en die ook bijhoudt.
Voorbeelden van stimulerende maatregelen (Vanschaeren & Desoete, 2005):
- Vooruitgang zichtbaar maken
- Aangepaste opdrachten of (huis)taken voorzien waarin de leerling succes kan behalen
- Verhalen kiezen die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen
- Blijven aanmoedigen en inspanningen positief benaderen
- Leerlingen bevestigen in wat ze goed kunnen
- Leerlingen erop wijzen dat ze bepaalde vragen niet of onvolledig invulden
Het verminderen van risicofactoren en versterken van beschermende factoren
Sommige leerlingen hebben een zetje nodig om een stap vooruit te zetten in hun ontwikkeling. Dat vraagt dat je bewust nadenkt over hoe je elke leerling kan blijven motiveren en stimuleren om zich verder te ontwikkelen. Daarbij vertrek je van een geloof in de mogelijkheden van je leerlingen en communiceer je die overtuiging ook. Zo versterk je hun zelfvertrouwen en oefen je een positieve invloed uit op hun leerproces (Van Hyfte e.a., 2013).
Door regelmatig met de leerlingen en de ouders in gesprek te gaan, krijg je een genuanceerd beeld van je leerlingen en hun context. Op basis daarvan kan je nadenken over hoe je eventuele risicofactoren kan verminderen en beschermende factoren kan versterken.