Inclusief onderwijs blijft een betwist idee en regelmatig weerklinkt de vraag: wat zijn de voordelen van inclusief onderwijs en wie wordt er nu eigenlijk beter van? (Van de Putte & Vantieghem, 2019).
Als inclusief onderwijs op een kwaliteitsvolle manier wordt geïmplementeerd dan heeft dit de volgende voordelen:
Positieve uitkomsten voor alle leerlingen
Onderzoek toont aan dat er een positieve effect is zowel op academisch als sociaal vlak (Van Mieghem et al., 2018). Leerlingen gaan de leer- en ontwikkelingsdoelen vaker halen, ongeacht hun ondersteuningsnoden, zwaarte van de beperking, gender en sociaal-emotionele status. Dit komt omdat de context op een systematische en proactieve manier wordt aangepast. Hierbij is het effect groter als leerlingen vaker aanwezig zijn in de reguliere klas. Het lijkt voor de ‘gemiddelde leerling’ weinig uit te maken of er kinderen met specifieke noden aanwezig zijn in de klas, zij leren evenveel bij. In sommige studies worden zelfs positieve effecten vastgesteld, waarbij kinderen in een inclusieve klas meer bijleren dan in een traditionele klas.
Flor is heel chaotisch en kan moeilijk overzicht bewaren. In het secundair onderwijs verwacht je dat leerlingen zoveel mogelijk zelfstandig aan de slag kunnen, eventueel met ondersteuning van een stappenplan. Dit werkt niet altijd voor Flor, gezien hij vaak op een andere manier tot oplossingen komt. In de les techniek anticipeer je hierop door Flor een nieuwe game te laten uitproberen. Jij observeert welke strategie hij gebruikt. Het is duidelijk dat Flor via een trial and error- strategie het spel leert kennen. Voor het volgende project laat je Flor vertrekken vanuit zijn leerstrategie, achteraf blik je met hem terug hoe hij tot zijn doel (eindproduct) is gekomen. Hierdoor wordt hij zich bewust van zijn manier leren en kan je hem doelgerichter ondersteunen. Door oog te hebben voor de verschillende leerstrategieën komt dit alle leerlingen ten goede.
Draagt bij tot positieve sociale contacten, interacties en vriendschappen
Onderzoek toont dan ook aan dat kinderen in inclusief onderwijs meer openstaan ten opzichte van anderen en minder vooroordelen ontwikkelen (Ruijs & Peetsma, 2009). Dit wordt niet zomaar bekomen. Het is van belang dat jij als leerkracht aandacht besteedt hoe leerlingen met elkaar omgaan en hoe iedereen een plaats kan krijgen in de groep. Dit draagt bij tot een positief, motiverend en veilig leerklimaat.
Leerkracht Veerle van het vijfde leerjaar zet in op een groepsgevoel. "Teambuilding spelletjes daar heb ik elke maand extra aandacht voor, maar ook voor onze klasafspraken. Flor kan zich veel minder aan de spelregels houden. Dit is een reden waarom hij minder aansluiting heeft tijdens de sportacitviteiten. Ik heb bij de rolverdeling meer aandacht voor zijn positie in de groep. Goede relaties aan gaan met groep maken voor hem een groot verschil"
Leerlingen hebben recht op redelijke aanpassingen
Niet alle leerkrachten erkenen de noden van de leerlingen. Door regelgeving en het inbouwen van het recht op redelijke aanpassingen vermindert het leerkracht afhankelijke waarbij het ene jaar een aanpassing wordt toegestaan en het andere jaar niet meer.
Flor is een beelddenker. Op het einde van de les natuurwetenschappen moeten leerlingen een samenvatting. Flor mag op zijn computer werken en een mindmap maken. De voorbije jaren was het de leerkracht die besliste of Flor op de computer mocht werken. Door de regelgeving heeft Flor recht op aanpassingen en hangt het werken met de computer niet meer af van de goodwill van de leerkrachten. De mindmap wordt gedeeld met alle leerlingen omdat het ook ondersteunend kan zijn voor andere leerlingen.
Scherpt de leerkracht haar competenties aan
Inclusie is een werkwoord, wat betekent dat een leerkracht niet op ‘automatische piloot’ lesgeeft, maar zaken uitprobeert. De leerkracht vertrekt vanuit de leerlingen en maakt de koppeling met de eigen onderwijsstijl, de doelstellingen van de lesinhouden, welke groepen er best gevormd worden, enzovoort. Jij bent dus als leerkracht responsief. Je ontwerpt, onderzoekt en past je klaspraktijk aan. Het inspelen op de diversiteit vraagt het inzetten van verschillende leerstrategieën, differentiërende en activerende werkvormen, ... Het zorgt ervoor dat je repertoir vergroot en het is dus een katalysator voor je competentieontwikkeling (De Schauwer, Vandekinderen, & Van de Putte, 2011). Het aanscherpen van je competenties komt alle leerlingen ten goede.
Door op te merken dat Flor zoveel nood heeft aan beelden, mindmaps, etc. ben ik gaan beseffen dat meer leerlingen baat hebben bij diversiteit in hoe ik zaken aanbreng. Ik heb veel meer oog voor de minder talige ondersteuning. (Leerkracht secundair onderwijs, Aardrijkskunde)
Nodigt uit om samen te werken met verschillende partijen
Inclusie vraagt samenwerking, waardoor de leerkracht minder geïsoleerd is en samen met anderen kan leren. Onderwijs anders gaan organiseren is echter vaak een grote stap. Samenwerken is een effectieve strategie om veranderingen te verwezenlijken en dus ook inclusie te realiseren.
“Door de grote diversiteit op school, wordt er in de eerste graad van het secundair onderwijs aan co-teaching gedaan. Leerkracht Martine getuigt: ‘Het voordeel is dat je elkaar sterktes en talenten kan inzetten. De leerlingen weten dat ik beter ben in computervaardigheden en dan consulteren ze mij. Maar de opdracht nog eens op een andere manier uitleggen, daarvoor gaan ze bij mijn collega. Co-teaching heeft ervoor gezorgd dat diversiteit geen last is, en het heeft mij weer zin gegeven in wat ik graag doe, namelijk goed lesgeven.”