Moet ik lessen volgen of dikke boeken lezen om met BKD aan de slag te kunnen?

Dashboard / Binnenklasdifferentiatie / Basic - Moet ik lessen volgen of dikke boeken lezen om met BKD aan de slag te kunnen?

Denkprincipes

Zag je ook in de laatste onderwijsnieuwsbrief het nieuwste boek over differentiatie? En krijg je ook steeds weer notificaties van je pinterest bord over activerende werkvormen? Ben je nog steeds op zoek naar dé methode of hét 10 stappenplan naar differentiatie in de klas? 

De onderzoeksresultaten vanuit het Potential project (Gheyssens & Struyven, 2019) tonen aan dat binnenklasdifferentiatie niet start bij een perfect stappenplan. Het verschil tussen leerkrachten die bijna moeiteloos differentiëren in hun klas en zij bij wie het maar niet wil lukken, wordt vooral verklaard door het denken van leerkrachten. BKD is in de eerste plaats een manier van denken, die ondersteund, versterkt en/of gestructureerd kan worden met een methode of een stappenplan. In het onderzoek wordt het BKD-leer-kracht model gehanteerd (Struyven e.a., 2019). De twee denkprincipers uit dit model bleken van cruciaal belang, deze denkprincipes zijn het leerlingkompas en groeigericht denken.

 

Leerlingkompas

Centraal in dit denken staat de leerling: wat heeft hij nodig om tot leren te komen? Er zijn verschillende invloeden en richtlijnen voor leerkrachten, gaande van leerplannen, handboeken, verwachtingen van directie, inspectie, enzovoort. BKD benadrukt dat binnen al deze invloeden de leerlingen centraal staan. Zij vormen als het ware een ‘kompas’ voor je denken en handelen als leerkracht. Leerkrachten die leerlinggericht denken gaan op een autonome en flexibele  manier om met hun lessenplanning en leerdoelstellingen, combineren doelstellingen en maken een onderscheid tussen wat basis en wat uitbreiding is. Ze benutten de informatie uit observaties en bevragingen van leerlingen en zijn bereid om de leerdoelen aan te passen. De lat wordt zo hoog mogelijk gelegd voor elke leerling. Hierbij is het niet belangrijk om leerlingen op één lijn te krijgen, wel dat elke leerling tot groei komt en zo komen we uit op het tweede denkprincipe; groeigericht denken.

 

Groeigericht denken

BKD vraagt ook dat de je met een groeigerichte bril naar de leerlingen kijkt. Dit betekent dat je als leerkracht gelooft in de groei en ontwikkeling van elke leerling. Groeigerichte leerkrachten gaan ervan uit dat succes te wijten is aan geleverde inspanningen (in plaats van IQ, talent of andere vaste kenmerken) en ze stellen hoge verwachtingen aan alle leerlingen. Daarnaast ga je er ook van uit dat jij als leerkracht invloedt hebt op die groei en ontwikkeling van jouw leerlingen.

Uit onderzoek blijkt dat leerkrachten die zowel groeigericht als leerlinggericht denken vaker en meer effectief differentiëren in de klaspraktijk. Wanneer één van beide denkprincipes zwakker zijn bij een leerkracht, zien we dat ze minder differentiëren in de klas. 

(Gheyssens & Struyven, 2019)

 

Wat leert het onderzoek nu? 

BKD is dus niet enkele technieken of een stappenplan toepassen. De denkprincipes - hoe je denkt over je leerlingen en jezelf als leerkracht- zijn van belang. Hoe meer we inzetten op beide denkprincipes, hoe meer rekening we houden met de verschillen tussen leerlingen. Dit wil niet zeggen dat je alles in eens moet weten en kunnen,  je bouwt de BKD praktijk en denk langzaam maar zeker op. 

Je kent vast en zeker het spelletje ‘ik ga op reis en ik neem mee…’,  waarbij je een opsomming van attributen geeft om er een geslaagde reis van te maken. Wat neem jij mee op je reis met als eindbestemming je leerlingen maximale leerkansen te geven? In tussentijd zal je rugzak gevuld geraken en leer je te navigeren om je einddoel te bereiken. 

BKD vraagt dus ervaring, experimenteer ruimte, zelfvertrouwen, ondersteuning  en verbondenheid. 

Een van de Potential scholen heeft tijdens zijn pedagogische studiedag ingezet op differentiatie. De school werkte een gevarieerde aanbod uit hands-on-tools zoals een differentiatiekoffer, kijkwijzer, good practices. Ze maakten ruimte en tijd zodat de leerkrachten de tools samen konden onderzoeken, uitproberen en integreren in hun dagelijkse lespraktijk. Dit alles overgoten met een sterke visie rond differentiatie. Op deze manier wordt differentiatie geen methode maar een grondhouding. Wil je het filmpje bekijken klik dan hier.

 

 

BKD vraagt dus verbindende samenwerking en gedragenheid van het gehele team. 

Een van de Potential scholen werkte met haar kernteam rond het uitbouwen van zelfstandig werk rekening houdend met de grote diversiteit in de klas. Iedere leerkracht werkte met zijn/eigen eigen leervra(a)g(en). De ene leerkracht rond intrinsieke motivatie, een andere leerkracht wilde meer rekening houden met het verschil in tempo en mogelijkheden. De zorgcoördinator zorgde dat er op een planmatige manier kon afgestemd worden op het leerlingkompas. De directie tenslotte ondersteunde de communicatie die van belang is om verbindend samen te werken tussen ouders en leerkrachten en leerkrachten onderling. Hierdoor zorgden zij ervoor dat BKD niet beperkt blijft tot de klas maar doorwerkt in de gehele school. Wil je het filmpje bekijken van het traject van de school, klik dan hier

 

Denkprincipes in het vizier 

Volgende vragen kunnen ondersteunend werken om terug te blikken op de denkprincipes. 

Groeigericht denken vragen: Waar geloof je in als  leerkracht? 

  • Ben je gericht op het ontwikkelingen van nieuwe vaardigheden? Hebben de leerlingen succes kunnen ervaren? 
  • Heb jij fouten gewaardeerd? Zijn fouten een bron van leren geweest? Ondersteun je hen om nieuwe strategieën uit te proberen? 
  • Heb jij feedback gegeven op de weg die de leerlingen hebben bewandeld en niet enkel het eindresultaat? 
  • Geloof je dat elke leerling capaciteiten heeft om ook in deze leeractiviteit te groeien? 
  • Heb jij leerlingen aangemoedigd om door te zetten als het moeilijk ging? 
  • Ondersteun jij je leerlingen om om te kunnen met feedback? 
  • Ondersteun jij je leerlingen in wat ze nog moeten leren? 

 

Vragen Leerlingkompas:  Waar baseer je jouw beslissingen in de klas op, kortom hanteer je het leerlingkompas? 

  • Heb ik de signalen (verbaal en non-verbaal) van alle leerlingen opgevangen? Waren ze betrokken? Wat vertelde hun vragen en antwoorden? 
  • Behalen de leerlingen de leerplandoelstellingen (minimaal en uitbreiding)? Is er nog ‘bewegingsruimte’ om doelen in tijd, inhoud, ondersteuning te laten behalen? Wat vraagt meer en minder aandacht? Welke ondersteuning kan ik hierin bieden? Met welke leerkrachten kan ik samenwerken om doelstellingen te bereiken? 
  • Boor ik iedere leerling zijn maximale leerkansen aan? 
  • Welke leerinhouden en oefeningen kunnen ingekort of versneld doorlopen worden? Waar is er herhaling nodig? 
  • Wat was de feedback van de leerlingen?