Voor vele leerkrachten lijkt het alsof een goed klasmanagement en succesvol inclusief werken moeilijk te verenigen zijn. Inclusief werken vraagt een maximale betrokkenheid van alle leerlingen waarbij er naast frontale instructie en een onderwijsleergesprek ook activerende en coöperatieve werkvormen worden ingezet. De idee leeft dat dit ten koste gaat van klasmanagement en gedragsproblemen in de hand zal werken. Niets is minder waar. Een goed klasmanagement zal juist zorgen dat diversiteit ten volle wordt benut in het leerproces en dat gedragsproblemen verminderen.
Klasmanagement is een vlag die vele ladingen dekt. In het onderwijs weten we allemaal ongeveer wat het betekent, maar het is moeilijk om er echt de vinger op te leggen. We kunnen stellen dat het gaat over alle inspanningen die leerkrachten doen om de leeromgeving zo te organiseren dat leerlingen tot de gewenste leeractiviteiten en sociale interacties komen (Redant, 2015; Struyf & Verbeeck, 2017). Het doel is dus alle leerlingen tot leren te brengen, zodat zij met volle aandacht en interesse bezig zijn met de leeractiviteiten (Struyf & Verbeeck, 2017).
Effectieve leerkrachten willen dit leren bekomen vanuit een positieve grondhouding . Ze zetten in positieve band opbouwen met zijn leerlingen, het stellen van duidelijke doelen en verwachtingen en consequent zijn (Hook & Vass, 2018). (zie video 'band opbouwen met je leerlingen)
Een klasmanagement dat tegemoet komt aan de aanwezige diversiteit bij leerlingen, maakt gebruik van een variatie aan instructie-, verwerkings- en evaluatiemethoden. Op die manier wordt er ingespeeld op de verschillende noden van de leerlingen en wordt hun leerproces ondersteunt. Dit betekent echter niet dat de eerder klassieke lesmethoden zoals frontale instructie of het onderwijsleergesprek niet meer gebruikt kunnen worden. Ook deze methoden bieden mogelijkheden om rekening te houden met de diversiteit tussen leerlingen. Je kan als leerkracht bijvoorbeeld je taalgebruik aanpassen, de leefwereld van de leerlingen binnenbrengen of extra aandacht hebben voor positieve bevestiging (Hoofdstuk Klasmanagement Boek Potential).
Sterk klasmanagement staat of valt bij een goede voorbereiding en organisatie. Een goede voorbereiding, zowel voor de leerlingen als voor jou als leerkracht, vergroot de kans dat alle leerlingen aan het werk zullen zijn en blijven (zie video Overgansmomenten). Een doordachte organisatie zorgt er voor dat heel wat dingen gebeuren zonder dat je daar als leerkracht tijd en aandacht aan moet besteden tijdens de schooldag. De leerlingen weten wat wel en niet kan, ze kennen de regels. Taken zijn zodanig gestructureerd dat het hun zelfstandigheid ondersteunt. Je hoeft niet steeds te wijzen waar de scharen liggen of waar de leerlingen die nog een inhaaltoets moeten maken kunnen gaan zitten. In een goed georganiseerde klas weten leerlingen dit allemaal, of is dit heel snel duidelijk. Hierdoor krijg je als leerkracht tijd en energie vrij voor extra ondersteuning waar nodig (Hoofdstuk Klasmanagement Boek Potential).
Er bestaan heel wat tips en tricks rond klasmanagement, van wandelpaden, over geluidsmeters tot ordehandhavende leerlingen. Deze hebben allemaal hun waarde, maar los van elkaar is hun effect verwaarloosbaar. Klasmanagement vraagt een doordachte aanpak die past bij jou als leerkracht, de school, jouw collega’s en de leerlingen. Binnen dit kenniscentrum kiezen we er dan ook om jou enkele waardevolle bronnen aan te reiken, die volgens ons een zeer goede basis bieden voor sterk en inclusief klasmanagement. We raden je aan om hierin te grasduinen en te zoeken naar een bron, een boek, dat bij jou past.
- Doeltreffend klasbeheer (Redant, 2015): Ordehandhaving is vaak een eerste bekommernis. Dit boek reikt middelen aan om te werken aan een positief klasklimaat. Hierbij staat niet alleen het management in voor de gepaste leeromgeving, er wordt ook geïnvesteerd voor meer besef van verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij de leerlingen.
- Regisseer je klas (Struyf & Verbeeck, 2016 en 2017) : Leerlingen in een positief klimaat succesvol laten leren en werken, vraagt om goed klasmanagement. Voor dit boek vertaalden de auteurs theoretische inzichten over klasmanagement in concreet oefenmateriaal.
- Klasmanagement en reflectie: Naar een schoolbrede aanpak. (Valcke, M. & De Craene, B, 2017) Dit handboek vertrekt vanuit de meest recente inzichten rond klasmanagement. De klassieke visie waarbij klasmanagement wordt verengd tot ""discipline, regels, straffen, belonen"" wordt verlaten. Klasmanagement wordt verruimd tot alle beslissingen die een leerkracht neemt bij het plannen en implementeren van instructie zodat hij/zij optimaal de leerdoelen kan nastreven en bereiken.
- Gedragsmanagement in de klas. Pocketboek. (Hook, P. en Vass, A. (2018) . Dit beknopt boekje zet een hele reeks strategieën op een rijtje om kinderen te ondersteunen zodat ze gewenst gedrag zullen verkiezen boven ongewenst gedrag.
- Website: Een leerkracht geeft tips hoe je vanuit verbinding orde kan houden.
- Tools for Teaching: Discipline Instruction. Motivation Primary Prevention of Discipline Problems. Jones, F., (2013)