Om UDL te realiseren, vertrek je niet van nul. Heel wat zaken pas je als leerkracht al toe, zij het soms onbewust. Stel jezelf daarom een haalbare uitdaging en ga er geleidelijk aan mee aan de slag.
- Kies er één principe of richtlijn uit. Dat is haalbaarder dan je het hele kader tegelijk eigen maken. Start dus met iets kleins. Neem eerst de principes die je goed kan aanpassen aan jouw situatie.
- Wanneer je het gevoel krijgt dat het begint te lukken, voeg je geleidelijk aan andere principes en/of richtlijnen toe (Bryson, in: Griful Freixenet et al., 2017). Langzaamaan zet je zo in op elk van de principes en wordt je leeromgeving toegankelijker voor al je leerlingen.
- Benut het stappenplan in de leidraad ‘Universeel ontwerp in de klas en op school’ (Meirsschaut, et al., 2015a). Daarin vind je ook de nodige basisinformatie over UDL, heel wat reflectievragen en oefeningen in terug. Die bespreken en uitproberen samen met collega’s werkt vaak stimulerend. Dat kan je eventueel inplannen tijdens een vorming, een personeelsvergadering, een werkgroep of overleg, ... Aanvullend kan je ook het bijhorende artikel, een powerpointpresentatie (bv. van Petry & Emmers, 2016) of een andere bron doornemen.
- Om ideeën op te doen om een les of leeractiviteit te optimaliseren, kan je één van de schema’s gebruiken in de variant die jou het meest aanspreekt: er is onder meer een beknopt schema, een uitgebreid en een variant met beelden (Meyer, Roose & Gordon, 2014; CAST, 2015; Meirsschaut e.a. 2015; Nelson, 2016). De schema’s kan je als geheugensteun gebruiken om een les voor te bereiden of om een les na te bespreken met een collega, begeleider, ondersteuner of andere bondgenoot Je kan ze ook benutten als kijkwijzer tijdens een observatie die jij doet bij een collega of iemand bij jou. Bijvoorbeeld kan je observeren hoe je de principes of richtlijnen al toepast. Dat bij elkaar waarderen en bekrachtigen geeft moed. Onder het motto ‘alles kan beter’, kan je ook feedback geven en vragen om een (vergelijkbare of daaropvolgende) les nog te verbeteren in de toekomst. Daarbij kan jij zelf of de persoon die je observeert ook vragen om er één principe of richtlijn uit te kiezen waar je dan gericht op let.
- Om inspiratie op te doen, kan je een aantal praktijkvoorbeelden bekijken van UDL in het kleuter-, lager, secundair en hoger onderwijs. Je kan ook het artikel downloaden met heldere voorbeelden van toepassingen in het secundair onderwijs. Weet dat praktijkvoorbeelden altijd illustreren wat haalbaar was voor de leerkracht die ermee aan de slag ging. Als je zelf bij een andere doelgroep werkt, een ander vak geeft of een andere achtergrond hebt, vraagt het vaak creativiteit om het voorbeeld aan te passen en eigen mogelijkheden te bedenken voor jouw praktijk. Ook daarbij kan je ondersteuning inroepen van een collega of begeleider.
- Voor het hoger onderwijs is er een digitale cursus over UDL beschikbaar en werkt het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) aan aanvullende publicaties. Ook als je in een andere context werkt dan hoger onderwijs, vind je in de cursus heel wat inspiratie.
Internationaal blijven de modellen, didactische filmpjes en praktijkvoorbeelden van universeel ontwerp aangroeien.
- Basisfilmpjes, artikels, boeken, Engelstalige richtlijnen en een nieuwsbrief vind je bij de oorspronkelijke ontwerpers van UDL op de website van CAST en hun UDL-center.
- In aanvulling bij het Nederlandstalige boek van L.L. Nelson (2015) kan je op haar website een aantal podcasts beluisteren met praktijkverhalen van leerkrachten over UDL.
- In Nederland werkte Handicap+Studie een filmpje uit ‘Verschil is de norm’ dat je vindt op hun afspeellijst UDL. Bredere ervaringen bundelde Irma Van Slooten van UDL Nederland.
- In een Nieuw-Zeelandse video overloopt Butler de UDL-richtlijnen stap voor stap.
- In een podcast (episode 7) legt Dr. Katz haar variant uit van het drieblokkenmodel van UDL.
- Naast UDL zijn er ook andere inspirerende modellen voor universal design in het onderwijs. De meest gekende zijn Universal Design for Instruction (UDI) en Universal Instructional Design (UID), modellen met richtlijnen die dichtbij de oorspronkelijke richtlijnen uit de architectuur blijven.