Doelen ABC-schema:
- in kaart brengen van het gedrag én de context waarin het gedrag gesteld wordt
- observatie van de factoren bij de leerling en/of de context die het gedrag uitlokken dan wel in stand houden
- de observatiegegevens analyseren en een afgestemde aanpak tot stand brengen.
Bij de observatie maak je een onderscheid tussen wat vooraf gaat aan het gedrag (A), het feitelijke gedrag zelf (B) en de gevolgen van dat gedrag (C). Door het moeilijk hanteerbare gedrag zo op te splitsen krijg je een goed zicht op de mogelijkheden tot verandering. Je kan voor deze oefening ook samenwerken met een collega leerkracht of ondersteuner want vier ogen zien meer dan twee.
Aan de slag:
- start met het invullen van de B-kolom: welk gedrag zie je, beschrijf zo objectief mogelijk. Wanneer en hoe vaak komt het voor?
- A-kolom: wat is de situatie? Wat gaat eraan vooraf? Wat is de uitlokkende factor?
- C-kolom: wat is het gevolg? Wat is de reactie van de leerkracht en/of de medeleerlingen?
Een voorbeeld:
In de klas van meester Tim verloopt de rekenles op maandag erg moeilijk. Na de klassikale uitleg gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag met oefeningen. Alexis ligt languit op de bank, gooit propjes naar de leerling voor zich en roept met verschillende stemmetjes ‘‘saai’. De andere leerlingen kunnen hun lach niet inhouden en sommigen proberen ook een stemmetje uit. De leerkracht roept Alexis tot de orde.
| A (situatie) | B (gedrag) | C (gevolg) |
| Het is maandag. Rekenles. Kinderen gaan zelfstandig aan de slag met oefeningen. | Alexis ligt languit op zijn bank, gooit propjes en roept met verschillende stemmetjes ‘saai’ |
Leerlingen lachen. De meester maakt een opmerking
|
In dit voorbeeld kan je zowel in in de situatie (A) als aan het gevolg (C) iets veranderen. Helaas bestaat er geen receptenboek en is maatwerk steeds opnieuw vereist.
(A) Heeft Alexis de leerstof niet begrepen? Is maandag steeds een moeilijke dag voor hem?
→ extra uitleg geven, gemakkelijkere oefeningen, minder eisen op maandag,...
(C) Is Alexis het gewoon opmerkingen te krijgen? Vindt Alex het leuk om in de belangstelling te staan?
→ negeren, bekrachtigen van gewenst gedrag, gesprek met de groep om de winst (belangstelling) te verminderen
Bij de analyse van het ingevulde ABC-schema is het belangrijk om de rugzak van deze leerling mee in acht te nemen. Je komt zo gemakkelijker tot het antwoord op de vraag wat deze leerling wil zeggen met het stellen van dit bepaald gedrag. Het gevolg hiervan kan zijn dat je beslist dat je voor deze ene leerling een uitzondering maakt t.a.v. de rest van de groep (bv. minder eisen of storend gedrag even negeren) en dat is prima zo.
Hoe het ABC-schema werkt kan je hier ook beluisteren via deze uitleg van Anton Horeweg.
Download hier het ABC schema.