Voor de overgrote meerderheid van je leerlingen kan je de leeromgeving afstemmen op hun onderwijs- en opvoedingsbehoeften, maar voor bepaalde leerlingen volstaat dat niet. De ouders, leerling, leerkrachten of het CLB kunnen dat signaleren. Dat betekent niet dat de maatregelen uit de basis- en verhoogde zorg overboord gaan. Die blijven meestal verder nodig en van kracht.
HGD-traject
In de zoektocht naar meer ondersteuning speelt het CLB een actieve, begeleidende rol. Met toestemming van de ouders kan het een leerling intensiever begeleiden. In een multidisciplinair overleg bepaal je dan een aanpak op maat van de onderwijs- en opvoedingsbehoeften van de leerling en de ondersteuningsbehoeften van de ouders en leerkrachten. Het CLB neemt de regie om de ondersteuning uit te breiden, maar blijft de verantwoordelijkheid voor de zorg delen binnen een samen-verhaal. Daarom is er overleg met alle betrokkenen om te onderzoeken welke bijkomende ondersteuning er nodig is om de leerling en andere betrokkenen te ondersteunen. Afhankelijk van de problematiek kan er bijvoorbeeld samen afgesproken worden om schoolinterne of schoolexterne ondersteuning aan te vragen bij een revalidatiecentrum, therapeut, ondersteuner,...
Als de onderwijs- en opvoedingsbehoeften nog niet duidelijk zijn, start het CLB eerst een handelingsgericht diagnostisch traject (HGD-traject). Goede diagnostiek kan waardevolle feedback geven over de huidige situatie, waar we naartoe willen en wat nodig is om daar te geraken. Diagnostiek biedt echter geen kant-en-klare oplossingen. HGD gebeurt doelgericht, flexibel, op maat en passend bij de situatie. Het CLB stemt ieder traject af op de unieke situatie van de leerling, groep, leerkracht(en), school en het gezin. Het hangt daarom af van de situatie hoeveel tijd dat vraagt. Handelingsgerichte diagnostiek start vanuit de vragen van de leerling, leerkracht en ouders. Het hangt van de vraagstelling af wat de betrokken partijen verwachten, welk antwoord en traject er nodig is. Geen enkele vraag is overbodig. Het begin is de hulpvraag, het eindproduct een verantwoord en bruikbaar antwoord. Het traject verloopt meestal systematisch volgens vijf fasen: intake, strategie, onderzoek, indicering en advisering. Niet alle fasen zijn altijd nodig en in de praktijk passen CLB’s ze flexibel toe.
Gemotiveerd verslag
Als uit een handelingsgericht diagnostisch traject een diagnose volgt, kan het CLB in samenspraak met de school, de leerling en de ouders voor bepaalde leerlingen een gemotiveerd verslag opmaken. Daarmee krijgt de leerling toegang tot ondersteuning vanuit een ondersteuningsnetwerk of buitengewoon onderwijs. De ondersteuning, in combinatie met compenserende en dispenserende maatregelen, helpt om het gemeenschappelijk curriculum te volgen. De school volgt op of de aanpassingen redelijk zijn en blijven. Als ze aantoont dat dat niet langer het geval is, streeft het CLB met alle betrokkenen samen naar een consensus om een gedragen beslissing te nemen over mogelijke alternatieven om verder te handelen.