Wat zegt onderzoek over samenwerking met ouders?

Onderzoek heeft de positieve invloed van ouderbetrokkenheid op zowel schoolprestatie als welbevinden veelvuldig aangetoond (Mitchel, 2015).

We zien heel veel mooie voorbeelden van hoe scholen en leerkrachten samen aan de slag gaan met ouders. Maar we kunnen niet ontkennen dat ouders niet altijd gehoord worden. Het is nog te vaak de gemiste stem. We halen een aantal onderzoeken of rapporten aan vanuit de Vlaamse onderwijspraktijk waarbij het duidelijk wordt dat de stem van ouders niet altijd even sterk aan bod komt. 

Rapport Steunpunt voor inclusie

• Steunpunt voor Inclusie (2018), Aanknopingspunten voor kwaliteitsvolle begeleiding. Eerste bevindingen van het nieuw ondersteuningsmodel vanuit het ouderperspectief met aanknopingspunten voor een kwaliteitsvolle begeleiding.
• Naar aanleiding van de vele vragen in verband met de invoering van het nieuw ondersteuningsmodel in september 2017, heeft het Steunpunt voor Inclusie in samenwerking met studenten van de vakgroep Orthopedagogiek (UGent) getracht om een ruimere/globalere indruk te krijgen op de invoering ervan, de pijnpunten en mogelijkheden ervan.
  • Voornaamste vaststelling hierbij was dat ouders, maar ook andere onderwijspartners onvoldoende waren geïnformeerd, toegang hadden tot heldere en toegankelijke informatie over de snel doorgevoerde wijzigingen. Als aanknopingspunten voor kwaliteitsvolle begeleiding leunen ouders sterk aan bij de 7 uitgangspunten van handelingsgericht werken, met als voornaamste de nood en vraag naar een constructieve samenwerking.
• Steunpunt voor Inclusie (2018), Zorgen voor een goede schoolstart.

• Hoe hebben ouders van kinderen met specifieke onderwijsbehoeften de start van het schooljaar 2018-2019’ ervaren? Wat kan volgens hen bijdragen om de schoolstart ‘goed’ te laten verlopen? Op basis van de ervaringen van ouders merken we dat inschrijvingen nog steeds problematisch verlopen en de zwakke positie van ouders nog niet voldoende gewijzigd is. (zie ook rapport 2016).  Een planmatige, doelgerichte en tijdige voorbereiding wordt door ouders als ondersteunend beschouwd voor een goede schoolstart. Net als andere partners zijn ouders vragende partij om de ondersteuning uit de ondersteuningsnetwerken zoveel mogelijk in de klaspraktijk te voelen. Zekerheid en continuïteit van uren en ondersteuner ervaren ze als cruciaal. Dialoog, communicatie, samenwerking,... zijn de meest voorkomende kernwoorden in de antwoorden op de bevraging. Telkens opnieuw komen deze naar voor als dé manier om inclusie te laten slagen.

Rapport kinderrechtencommissariaat

In verschillende rapporten en adviezen wordt duidelijk dat ouders niet steeds de ondersteuning vinden waar ze recht op hebben en niet steeds gehoord worden in de trajecten.

Onderzoek familiale achtergrond en zorgtrajecten

De rol van familiale achtergrond van leerlingen in zorgtrajecten op school  (Bodvin,K., 2018). 

• Het onderzoek toont aan dat er ongelijkheid is in de zorgtrajecten naargelang de familiale achtergrond. In Vlaanderen hebben leerlingen met een lage socio-economische status en/of migratieachtergrond doorgaans een verhoogde kans op moeilijkheden tijdens hun schoolloopbaan. Hoewel je daarom zou verwachten dat deze leerlingen meer ondersteuning krijgen doorheen hun schoolloopbaan, wijzen de resultaten op het tegendeel. Er zijn niet meer schoolactoren betrokken bij de toeleiding naar zorg. Dit is verrassend omdat ze meer barrières ervaren. De combinatie van binnen- en buitenschoolse bijkomende ondersteuning wordt relatief minder gebruikt door deze leerlingen. Bovendien wordt de samenwerking met deze ouders als moeilijk ervaren. Dit werd toegeschreven aan hun sociale-  en/of etnische achtergrond. Zorgcoördinatoren en CLB medewerkers voelde zich niet altijd even bekwaam om om te gaan met de complexe problemen. 

Een buitengewone overstap 

Een buitengewone overstap in het kader van het M-decreet: Kwalitatief onderzoek naar het perspectief van twee jongeren en hun ouders Masterproef Universiteit Gent, Vakgroep Orthopedagogiek. (Peers, F., 2016)

• In deze masterproef wordt het perspectief van ouders beluisterd die de overstap maken van buitengewoon naar regulier onderwijs. Uit de verhalen wordt duidelijk dat ouders (soms) hard moeten werken om betrokken te zijn. Ouders moeten een grote (veer)kracht hebben om hun weg te zoeken binnen de doolhof van het ondersteuningslandschap. Hierdoor wordt het recht op vrije onderwijskeuze en de beslissing om de overstap te maken van  buitengewoon naar inclusief onderwijs afhankelijk van gezinskenmerken of omgevingsfactoren.

Beleving van ouders en keuzeproces

Beleving van ouders over het keuzeproces bij een overgang naar een individueel aangepast curriculum (IAC). Masterproef Universiteit Gent, Vakgroep Orthopedagogiek. (Broos, F., 2017)

• De beleving van ouders wordt in beeld gebracht door middel van 14 kwalitatieve interviews. Uit de resultaten blijkt dat het aangaan van een partnerschap tussen ouders en professionals essentieel is. Het opbouwen van partnerschap is echter geen procedureel gegeven en is sterk persoonsafhankelijk.In de interviews zijn enkele mooie voorbeelden van een gelijkwaardige relatie en inspraak op te merken, al worden er ook talrijke situaties beschreven waarin professionals hiërarchisch boven de ouders geplaatst worden. Vanuit hun expertenpositie krijgen professionals de macht om keuzeprocessen te sturen. De assumptie dat het buitengewoon onderwijs de meest geschikte setting is voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is nog steeds erg aanwezig. Er wordt weinig gedacht in termen van redelijke aanpassingen om mogelijkheden te zien om de omgeving aan te passen.